Początek nowego roku szkolnego to ważny moment dla uczniów, nauczycieli i rodziców. To czas nowych wyzwań, celów i relacji. Szkoła powinna być miejscem sprzyjającym zarówno nauce, jak i rozwojowi oraz bezpieczeństwu. W rzeczywistości uczniowie mogą jednak doświadczać sytuacji, które niosą ryzyko przemocy fizycznej, psychicznej lub zagrożeń związanych z aktywnością w Internecie. Dlatego warto przypomnieć o zagrożeniach obecnych we współczesnym środowisku szkolnym i wskazać sposoby, które pozwalają im zapobiegać.
Zagrożenia fizyczne
W szkołach mogą występować różne formy przemocy. Uczniowie mogą doświadczać wyzwisk, zastraszania, bójek oraz nieformalnych praktyk przemocy starszych uczniów wobec młodszych. Takie zachowania często wynikają z presji rówieśniczej, braku umiejętności radzenia sobie z emocjami lub z trudnej sytuacji domowej. Wśród młodzieży zdarzają się także przypadki sięgania po substancje psychoaktywne. Dotyczy to środków odurzających, a także leków stosowanych niewłaściwie. Używanie tych substancji wiąże się z ryzykiem zdrowotnym oraz konsekwencjami prawnymi. W niektórych szkołach młodsi uczniowie bywają zmuszani do oddawania pieniędzy lub wartościowych przedmiotów. Często nie zgłaszają tych sytuacji z obawy przed odwetem lub wstydem.
Zagrożenia cyfrowe
Coraz większa część życia uczniów przenosi się do Internetu. Portale społecznościowe, komunikatory i gry online to naturalne środowisko młodych ludzi. Wraz z jego rozwojem pojawiły się jednak nowe formy przemocy. Cyberprzemoc polega na celowym wyrządzaniu szkody innym osobom za pomocą środków elektronicznych. Uczniowie doświadczają ośmieszania, nękania, publikowania kompromitujących treści i tworzenia fałszywych kont. Działania te mogą negatywnie wpływać na samoocenę, poczucie bezpieczeństwa i zdrowie psychiczne. W grupie starszych uczniów coraz częściej występuje zjawisko sekstingu, czyli przesyłania materiałów o charakterze intymnym. Uczniowie nie zdają sobie sprawy z konsekwencji udostępnienia takich treści. Narażają się nie tylko na upokorzenie i szantaż, ale również na odpowiedzialność karną.
Zalecenia profilaktyczne dla uczniów, rodziców i nauczycieli
Uczniu:
- reaguj, gdy widzisz przemoc. Jeżeli doświadczasz agresji lub jesteś jej świadkiem, porozmawiaj z osobą dorosłą, której ufasz;
- nie ulegaj presji grupy. Masz prawo odmówić udziału w działaniach, które są niezgodne z prawem lub Twoimi wartościami;
- dbaj o prywatność w sieci. Nie udostępniaj danych osobowych ani zdjęć, które mogą zostać wykorzystane przeciwko Tobie;
- zgłaszaj cyberprzemoc. Nie wdawaj się w dyskusje z agresorami. Zablokuj ich i przekaż sprawę nauczycielowi lub rodzicom;
- pamiętaj o konsekwencjach prawnych związanych z udostępnianiem treści o charakterze seksualnym;
- w razie potrzeby skorzystaj z pomocy ekspertów dyżurujących pod nr. telefonów zaufania: Potrzebujesz wsparcia? Ważne telefony
Rodzicu:
- rozmawiaj z dzieckiem i słuchaj go uważnie. Dzięki temu zbudujesz relację opartą na zaufaniu;
- obserwuj zmiany w zachowaniu dziecka. Wycofanie, rozdrażnienie lub niechęć do szkoły mogą świadczyć o problemach;
- interesuj się tym, co dziecko robi w Internecie. Wspólnie ustalcie zasady korzystania z sieci;
- wspieraj działania wychowawcze szkoły. Utrzymuj kontakt z nauczycielami i korzystaj ze wsparcia specjalistów;
- reaguj na sygnały świadczące o tym, że dziecko może być ofiarą lub sprawcą przemocy.
Nauczycielu i wychowawco:
- obserwuj uczniów i ich relacje. Reaguj na wszelkie sygnały świadczące o przemocy fizycznej lub psychicznej;
- buduj atmosferę bezpieczeństwa i wzajemnego szacunku w klasie;
- organizuj zajęcia profilaktyczne dotyczące bezpieczeństwa w szkole i Internecie;
- współpracuj z rodzicami oraz szkolnym pedagogiem i psychologiem;
- korzystaj z dostępnych programów edukacyjnych i profilaktycznych, prowadzonych we współpracy z Policją;
- w sytuacjach poważnych incydentów niezwłocznie informuj odpowiednie służby.
Szkoła to miejsce, które powinno być bezpieczne, wolne od przemocy i zagrożeń. Odpowiedzialność za bezpieczeństwo spoczywa na wszystkich uczestnikach życia szkolnego. Uczniowie, rodzice i nauczyciele mają wpływ na budowanie atmosfery wzajemnego szacunku i zaufania. Świadomość zagrożeń oraz gotowość do reagowania pozwalają skutecznie chronić dzieci i młodzież. Wspólne działania prowadzą do tworzenia szkoły, w której każdy uczeń może czuć się bezpiecznie i rozwijać swój potencjał.
Jeśli doświadczasz trudnych emocji lub przemocy i potrzebujesz wsparcia, nie zostawaj z tym sam. Zwróć się po pomoc do organizacji, które oferują profesjonalne wsparcie psychologiczne i prawne.
- 800 12 12 12 – Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka
Bezpłatna i anonimowa pomoc dla dzieci, które potrzebują rozmowy, wsparcia lub interwencji.
- 116 111 – Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży
Czynny przez całą dobę. Zapewnia bezpieczny kontakt z psychologiem dla osób do 18. roku życia.
- 116 123 – Ogólnopolski telefon zaufania dla osób dorosłych w kryzysie emocjonalnym
Wsparcie psychologiczne dla dorosłych, którzy przeżywają trudne chwile i potrzebują rozmowy.
W sytuacji bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia nie wahaj się. Zadzwoń na numer alarmowy 112.
—
Image by Kohji Asakawa from Pixabay
(Biuro Prewencji KGP)