Regionalne wtorki / Wspomnienie Ignacego Maciejowskiego „Sewera” w 161. rocznicę wybuchu powstania styczniowego

Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Brzesku przeniosła część swojej działalności kulturalnej i edukacyjnej do Internetu.

Od początku listopada 2020 r. na stronie internetowej i w mediach społecznościowych biblioteki publikowane są różnego rodzaju treści promujące kulturę, czytelnictwo i region brzeski, m.in.: recenzje książek, ciekawostki regionalne, kulisty z życia biblioteki, filmiki z zajęciami dla dzieci, wpisy okolicznościowe, propozycje oferty kulturalnej online.

We wtorki na stronie Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Brzesku publikowane są artykuły związane z historią Powiatu Brzeskiego. Poniżej kolejny, pięćdziesiąty trzeci już z kolei tekst, jaki został opublikowany w tej serii.

Archiwum działu „Regionalny wtorek” <==

—

Dokładnie 161 lat temu, w nocy z 22 na 23 stycznia, wybuchło powstanie styczniowe – największy niepodległościowy zryw w okresie zaborów, podczas którego zginęło ok. 20 tys. Polaków, a niemal dwa razy tyle carskie władze zesłały na Sybir. Wśród walczących o wolności Ojczyzny byli także późniejsi słynni literaci, jak chociażby 25-letni wówczas Adam Asnyk, 16-letni Aleksander Głowacki (Bolesław Prus), czy 28-letni Ignacy Maciejowski „Sewer”, który dzięki miłości swojego życia związał swoje losy z naszym regionem.

Chociaż bogata twórczość Maciejowskiego „Sewera” została współcześnie trochę zapomniana, to jednakże pod koniec XIX wieku cieszyła się ona dużą popularnością. Zanim jednak urodzony w 1835 roku na ziemi sandomierskiej „Sewer” napisał swoje najbardziej znane dzieła jak „Matka”, „Franuś Walczak”, „Wiosna” oraz „Głodowa pożyczka”, stanął do walki z Rosjanami. W czasie powstania styczniowego pełnił wiele ważnych funkcji będąc między innymi komisarzem Rządu Narodowego na terenie województwa sandomierskiego, a także emisariuszem na zabór pruski.

W celu uniknięciu dalszych represji, których doświadczył po klęsce powstania, postanowił emigrować do Paryża, a później do Londynu, gdzie poświęcił się pisarstwu. Powstałe w tamtym czasie nowele, utwory dramatyczne oraz reportaże ukazujące czytelnikom bieżące życie w Anglii, przesyłał do prasy krajowej sygnując je pseudonimem „Sewer”, co tłumaczy się jako łącznik.

W latach 70. XIX wieku, gdy był już uznanym w środowisku literatem, postanowił powrócić do kraju. Podobnie jak większość weteranów powstania styczniowego osiadł w Galicji, dla której właśnie nastawały czasy autonomii. Niedługo po przybyciu do Krakowa ożenił się z Marią Günther – najstarszą córką właścicieli dworu w Dołędze (współcześnie gmina Szczurowa), który w okresie powstania styczniowego pełnił funkcję azylu dla walczących. Chociaż Maciejowscy nie mieszkali w Dołędze długo, gdyż stosunkowo szybko przeprowadzili się pod Wawel, to odwiedzali ją bardzo często w okresie letnim. Wraz z nimi przybywali wówczas do dworu ich przyjaciele, z których znaczna część to wybitni polscy artyści i zasłużeni naukowcy. Wśród znamienitych gości regularnie zaglądających do Dołęgi znaleźli się między innymi Adam Asnyk, Stanisław Wyspiański, Jacek Malczewski, Lucjan Rydel czy prof. Michał Siedlecki.

Nagła śmierć Ignacego Maciejowskiego „Sewera” w 1901 roku nie pozwoliła mu na spełnienie jego wielkiego marzenia, jakim było napisanie monumentalnej trzytomowej historii Polski. Niespodziewane odejście 66-letniego weterana powstania styczniowego poruszyło całe artystyczno-intelektualne środowisko Galicji. Związani z pisarzem literaci i malarze postanowili uczcić pośmiertnie swojego przyjaciela poprzez wydanie specjalnej księgi pamiątkowej, w której znalazł się słynny obraz Jacka Malczewskiego ukazujący „Sewera” odchodzącego w zaświaty.

Ignacy Maciejowski „Sewer” spoczął w rodzinnej kaplicy swojej małżonki, która znajduje się na cmentarzu parafialnym w Zaborowie, niedaleko dworu w Dołędze. Najsłynniejsze dzieło „Sewera” Maciejowskiego pod tytułem „Matka” można znaleźć na naszych bibliotecznych półkach. Inne jego książki są natomiast dostępne w wersji elektronicznej.

Zdjęcie 1. Ignacy Maciejowski „Sewer” (1835-1901). Źródło: Wikimedia Commons.
Zdjęcie 2. Ignacy Maciejowski „Sewer” na obrazie Jacka Malczewskiego. Źródło: Wikimedia Commons.
Zdjęcie 3. Kaplica rodziny Güntherów na cmentarzu parafialnym w Zaborowie, gdzie spoczywa „Sewer”.
Zdjęcie 4. Znajdująca się w brzeskich zbiorach bibliotecznych powieść Ignacego Maciejowskiego „Sewera” pod tytułem „Matka” (wydanie z 1956 roku), wydana po raz pierwszy w 1897 roku.
Zdjęcie 5. Klepsydra informująca o śmierci „Sewera” i jego pochówku na cmentarzu parafialnym w Zaborowie (na klepsydrze podano błędną datę urodzenia). Źródło: polona.pl.
Zdjęcie 6. Tablica upamiętniająca Ignacego Maciejowskiego „Sewera” znajdująca się przy szkole podstawowej im. Władysława Jagiełły w Zaborowie (zamontowana w 2021 roku – w 120. rocznicę śmierci pisarza i powstańca styczniowego).

—

PiMBP w Brzesku

Galeria zdjęć