Żywe tradycje wielkanocne w Gminie Borzęcin

Pisanka, a tak naprawdę jajko, jest symbolem życia, odradzania się i trwania. Od wieków nierozerwalnie towarzyszy chrześcijanom w okresie świąt Wielkiej Nocy. I choć przez wieki Kościół zabraniał jedzenia jajek w czasie Wielkanocy, to dziś uroczyste śniadanie w niedzielę wielkanocną nie może odbyć się bez jajka, które zajmuje honorowe miejsce, zarówno w koszyku z tzw. „święconką”, jak i na stole. Dzielenie się nim jest wyrazem przyjaźni i miłości.

Bogatą tradycję w Polsce, sięgającą XI wieku, ma także zwyczaj świecenia palm wielkanocnych, które przypominają pionowe, smukłe bukiety kwiatów. Zwyczajowo taki „bukiet” powinien zawierać wierzbowe gałązki i rośliny wiecznie zielone, takie jak: bukszpan, borówka czy cis. Całość przybierana jest kolorowymi wstążeczkami i suszonymi, sztucznymi lub papierowymi kwiatkami. Zastosowanie gałązek wierzby ma symbolizować odradzające się życie, zmartwychwstanie.

Wpisując się od wielu lat w te tradycje, które na terenie gminy Borzęcin są niezwykle żywe, Gminny Ośrodek Kultury w Borzęcinie zorganizował Gminny Konkurs na Pisankę i Palmę Wielkanocną. Swoje prace do konkursu zgłosiło niemal 50 osób i instytucji, wśród nich znaleźli się dorośli twórcy ludowi oraz dzieci. Wszyscy przygotowali swoje koszyki z przepięknymi, ręcznie zdobionymi pisankami. Jedni wykonali je w sposób tradycyjny (metodą rytowniczą), inni – metodami nowoczesnymi, wycinając wzory w wydmuszkach, malując skorupki, bądź oklejając ozdobnym papierem, bibułą czy np. makaronem. Do konkursu stanęli również twórcy palm, różnobarwnych, zdobionych kwiatami z bibuły i zebranymi w ogrodach ziołami. Udział w nim mógł wziąć każdy mieszkaniec gminy.

– Kultywowanie i podtrzymywanie tradycji, zaszczepienie zainteresowania rękodziełem wśród dzieci i młodzieży oraz przekazywanie młodszym pokoleniom umiejętności zdobienia pisanek to główne powody organizowanego przedsięwzięcia – przyznaje Piotr Kania, dyrektor GOK, który z pomocą współpracowników organizuje konkurs od ponad dwóch dekad.

Przygotowania trwały kilka tygodni. W borzęcińskim domu kultury dzieci i młodzież mogli uczestniczyć w zajęciach m.in. z tradycyjnego zdobienia pisanek metodą rytowniczą. Polega ona na zdobieniu wcześniej zabarwionych jaj bądź wydmuszek poprzez wydrapywanie nożykiem albo igłą misternych, najczęściej kwiatowych wzorów. Barwienia skorupek dokonywano za pomocą surowców naturalnych bądź ułatwiano sobie pracę dzięki barwnikom chemicznym. Dawniej jednak jajka farbowano tylko naturalnie – gotowane łupiny cebuli dawały skorupom jaj kolor żółty, przez pomarańczowy i czerwony aż do brązu, dzięki oziminie i szczypiorowi otrzymywano barwę zieloną, owoce bzu czarnego farbowały na niebiesko. Z kolei ciemnobrązowe zabarwienie powstawało z kory olchy i dębu oraz liści i skórki orzecha włoskiego, na różowo barwił sok buraczany, na fioletowo kwiaty malwy, fiołków i maku, a na żółto kora jabłoni.

Uczestnicy warsztatów uczyli się również tworzenia kwiatów z bibuły, a także wicia samych palm. Z pomocą instruktorek z GOK Borzęcin i pań z klubu Senior+ dzieci twórczo spędziły kilka popołudni, najpierw przygotowując kwiaty, by później przyozdabiać nimi powstające podczas warsztatów palmy.

Wyniki prac warsztatowych oraz pisanki i palmy wykonane prywatnie w domach lub w na zajęciach szkole oceniła komisja konkursowa. Prace oceniane były w trzech kategoriach: pisanka zdobiona metodą tradycyjną, pisanka wykonana technikami nowoczesnymi oraz palma wielkanocna. Jury w składzie: Anetta Żurek – instruktor plastyk z radłowskiego MCK, Joanna Walas – pracownik ds. kulturalno-oświatowych z DPS w Borzęcinie oraz Katarzyna Żurek – referent ds. kultury z GOK Borzęcin, po wnikliwej ocenie, uwzględniając bardzo wyrównany i wysoki poziom prac przyznało wiele nagród i wyróżnień.

Nagrody w konkursie ufundował: Urząd Gminy w Borzęcinie oraz Gminny Ośrodek Kultury w Borzęcinie. Wszystkim uczestnikom konkursu serdecznie gratulujemy.

Najładniejsze pisanki wykonane techniką tradycyjną wzięły udział w Regionalnym Konkursie na Pisankę Ludową i Plastykę Obrzędową związaną z okresem Wielkanocy organizowanym przez Muzeum Etnograficzne w Tarnowie. Jak co roku, wiele z nich zdobyło czołowe miejsca w kilku kategoriach wiekowych, niejednokrotnie także te najwyższe.

– Gratuluję moim współpracownikom konsekwencji w utrwalaniu tradycji wielkanocnych i umiejętności, które pozwalają im zarówno organizować ciekawe warsztaty, jak i wygrywać wojewódzkie konkursy. Dziękuję także uczestnikom, że chcą się angażować i twórczo realizować. Wyrazy wdzięczności kieruję także do wójta gminy, który wspomógł nas dofinansowując zajęcia i nagrody – mówi Piotr Kania.

WYNIKI GMINNEGO KONKURSU NA PISANKĘ I PALMĘ WIELKANOCNĄ
Pisanka Tradycyjna
Miejsce I – kat. dorośli twórcy ludowi oraz młodzież od lat 16
– Danuta Gwizdoń – Borzęcin Górny
Miejsce I – kat. szkoła podstawowa kl. I – IV
– Aleksandra Siudut – Borzęcin Dolny
Miejsce I – kat. szkoła podstawowa kl. V- VIII
– Wiktoria Knap – Borzęcin Górny
– Aleksandra Legutko – Borzęcin Górny
– Julia Sulma – Przyborów
– Emilia Sulma – Przyborów
Miejsce II – kat. szkoła podstawowa kl. I-IV
– Sonia Özcan – Borzęcin Dolny
– Oliwia Martyńska – Borzęcin Dolny
– Jakub Sulma – Przyborów
– Laura Łazowska – Bielcza
Miejsce II – kat. szkoła podstawowa kl. V- VIII
– Gabriela Rosa – Borzęcin Dolny
– Joanna Bieniek – Borzęcin Dolny
– Daria Falarz – Borzęcin Dolny
– Karolina Kózka – Borzęcin Dolny
Miejsce III – kat. szkoła podstawowa kl. V – VIII
– Eva Özcan – Borzęcin Dolny

Pisanka Nowoczesna
I miejsce – kat. dorośli twórcy ludowi i młodzież od lat 16
– Teresa Piotrowska – Borzęcin Górny
– Teresa Posłuszna – Borzęcin Górny
II miejsce
– Maria Piękosz – Borzęcin Górny
Wyróżnienie:
– Arkadiusz Górka – kl. IV- Borzęcin Dolny
– Julia Dudzik – kl. III- Łęki
– Jan Pytka – kl. II- Łęki
– Hania Owsianka- Łęki
– Maja Grucela- Łęki
– Julia Wojdak – Borzęcin Górny
za udział: Wiktoria Grabarz – kl. II Łęki
Nagroda zbiorowa w kat. przedszkola
Wyróżnienia:
– Przedszkole w Borzęcinie Górnym
– Przedszkole w Borzęcinie Dolnym
– Przedszkole w Łękach

Palma Wielkanocna
Nagroda zbiorowa w kat. przedszkole
I miejsce
– Przedszkole w Bielczy
– Przedszkole w Borzęcinie Górnym
– Przedszkole w Borzęcinie Dolnym
Kat. przedszkole – indywidualnie
II miejsce
– Sebastian Ducinowski – Borzęcin Górny
– Stanisław Kozik – Borzęcin Górny
– Piotr Ozimek – Łęki
– Maja Grucela- Łęki
Kat. szkoła podstawowa kl. I – IV
I miejsce
– Lena Wójcik – Borzęcin Górny
– Arkadiusz Górka – Borzęcin Dolny
Wyróżnienie
– Wiktoria Grabarz – Łęki
– Nadia Kapa – Borzęcin Górny
Pozostałe za udział:
– Weronika Mrula
– Kacper Siemek – Łęki
– Jakub Siemek – Łęki
– Patrycja Siemek – Łęki
Kat. szkoła podstawowa kl. V – VIII
I miejsce
– Maja Gemza – Przyborów
– Wiktoria Knap – Borzęcin Górny
II miejsce
– Karol Jarosiński – Przyborów
—
GOK Borzęcin